IGIHE Burundi

Amakuru, Poritike, Ubutunzi, Diaspora, Inkino, Muzika & Amasanamu, Ubuhinga bwa none, Akahise......

Accueil > Amakuru > u Burundi > Ivyaranze ubuzima bwa Ndadaye Melchior incungu ya demokarasi

Ivyaranze ubuzima bwa Ndadaye Melchior incungu ya demokarasi

dimanche 20 Gitugutu 2013

Imyaka mirongo ibiri Uburundi bubuze umukuru w’igihugu wa mbere yari yitorewe n’abanyagihugu agandaguwe izorumana neza ku munsi w’ejo igenekerezo rya 21 Gitugutu 2013. Iyo myaka nyene niyo izoba iheze abarundi isinzi bagandaguwe, akandi barangazwa bivuye ku bwicanyi n’intambara vyakurikiye urupfu rwa Ndadaye Melchior, incungu ya demokarasi (intwaro rusangi). Mu gihe mu mugambwe Sahwanya FRODEBU no mu gihugu cos bazokwibuka iyo myaka ku munsi w’ejo, twashimye kugaruka ku buzima bwiwe n’ivyaranze ingwano ya politike yashikanye umugambwe FRODEBU ku ntsinzi yo mu matora yo mu mwaka w’1993.

Melchior Ndadaye yavukiye mu ntara ya Muramvya i Murama, kw’igenekerezo rya 28 Ntwarante 1953. Abavyeyi biwe ni Piyo Ndadaye na Thérèse Bandushubwenge. Melchior Ndadaye ni imfura mu bana cumi. Umupfasoni wiwe ni Laurence Nininahazwe, bavyaranye abana batatu Guéva, Tika na Libertas. Inyuma y’amashure matomato (1960 - 1966), yaciye abandaniriza ayisumbuye i Gitega. Mu ntureka yo mu mwaka w’1972, yaciye aja kubandaniriza amashure mu gihugu c’Urwanda kuri Groupe Scolaire de Butare (Rwanda). Hagati y’imwaka w’1975 n’uw’1980, niho yaronka impamyabushobozi muvy’indero kuri Institut Pédagogique National du Rwanda. Agarutse mu gihugumu mwaka w’1983, yarakurikiranye inyigisho muvy’ubutunzi.

Melchior Ndadaye yahavuye atangura ibikorwa vya politike aho ku genekerezo rya 3 Nzero 1976 yatanguza umurwi w’abanyeshure b’abarundi biga mu Rwanda (Mouvement des Étudiants Progressistes Barundi au Rwanda (BAMPERE). Yararongoye uwo murwi gushika mu mwaka w’1979.
Muri Myandagaro umwaka w’1979, yaratanguje umugambwe UBU w’abakozi bo mu Burundi (Parti des Travailleurs du Burundi), ariko ntiyawutevyemwo kuko mu mwaka w’1983 yaciye awuvamwo kuko yabona udafise intumbero nk’iziwe mu kurondera intwaro rusangi mu Burundi.

Mu mwaka w’1986, Melchior Ndadaye ari mubatabguje umugambwe FRODEBU (Front pour la Démocratie du Burundi) wahavuye wemererwa gukorera ku mugaragaro mu mwaka w’1991. Yrawurngoye gushika aho awushikana ku ntsinzi mu matora y’umukuru w’igihugu n’ay’abashingamateka yabaye kuva igenekerezo rya mbere gushika kurya 29 Mukakaro 1993.

Muri ayo matora y’umukuru w’igihugu yari yaserukiwemwo na Ndadaye Melchiol, umugambwe Sahwanya FRODEBU wari ushigikiwe n’iyindi migambwe itatu PP, RPB na PL.
Ku genekerezo rya mbere Ruheshi 1993, Melchior Ndadaye niho yatsinda ku ncuro ya mbere mu matora y’umukuru w’igihugu ku majwi 64,79 kw’ijana, arushije Petero Buyoya (ku majwi 32,47 kw’ijana) yari yaserukiye umugambwe UPRONA (Union pour le Progrès National) Mu kibanza ca gatatu hari Petero karaveri Sendegeya yari yaserukiye umugambwe PRP, ku majwi 1,44 kw’ijana.

Nk’umukuru w’igihugu wa mbere atowe n’abanyagihugu, Melchior Ndadaye yari umuhutu arongoye igihugu cari kimaze imyaka n’imyaka kirongowe n’abatutsi.
Ntivyabujije ko Ndadaye Melchiol agena umututsikazi Sylvie Kinigi nk’umushikiranganji wa mbere wa Leta yiwe. Niwe mukenyezi wa mbere yari ashinzwe amabanga akomeye muri Leta nk’umushikiranganji wa mbere.

Mw’ijoro ryo kuwa 20 rishira uwa 21 Gitugutu umwaka w’1993, niho ubutegetsi bwa Ndadaye Melchior bwatembagazwa, agirako aragandagurwa, co kimwe na Pontien Karibwami, umukuru w’inama nshingamateka, Gilles Bimazubute, icegera c’umukuru w’inama nshingamateka, hamwe na Juvénal Ndayikeza, umushikiranganji w’iterambere ry’amakomine.

Inyuma y’urwo rupfu rw’umukuru w’igihugu Ndadaye Melchior n’abandi bategetsi bose b’abahutu, mu Burundi bwose haradutse intambara yahitanye abarundi isinzi, abandi barahunga igihugu.


Egide Nduwimana

Messages

  • HUYU MUSHINGANTAHE IMANA IMWAKIRE MUBAYO. amashuli yisumbuye yayigiye murwanda mugihucyabaturanyi.none iburundi? abahutu bangahe birwanda biga mumashuli yanyu yisumbuye-? huyu mushikiranganji we wanmbere kiningi?? bisigura iki? mwabakenyezimwe

  • HUYU MUSHINGANTAHE IMANA IMWAKIRE MUBAYO. amashuli yisumbuye yayigiye murwanda mugihucyabaturanyi.none iburundi? abahutu bangahe birwanda biga mumashuli yanyu yisumbuye-? huyu mushikiranganji we wanmbere kiningi?? bisigura iki? mwabakenyezimwe

  • hiyitali y.bakugandaguyeho ishatse kuvuga iki? ndizerako hiyo taliki yabana .abahutu bayirenze batakili banzinya muli politiki

  • ITANGAZO : GUSABA IMBABAZI ABARUNDI KUKO URWANDA (NK ’IGIHUGU) RUTAGIZE ICYO RUKORA NGO RUBUZE IYICWA RYA NDADAYE MELCHIOR

    Umusogongero : Mugihe hagikomeje ibiganiro kuri ayo mateka, ndagirango mpumurize abarundi ko twebwe bo muri nouvelle generation (dufatanije n’abasheshe akanguhe duhuje ibitekerezo) dufite gahunda yo gukosora amakosa yagiye akorwa na za leta zinyuranye zayoboye u Rwanda. Kubera izo mpamvu nsabye imbabazi abarundi bose hamwe n’abandi batuye isi babajwe n’uko leta y’’igihugu mvukamo cy’u Rwanda itashoboye kugira icyo yakora kibuza iyicwa rya Ndadaye Melchior wari umaze gutorwa n’abenegihugu b’abarundi kugirango abayobore.
    Nifatanije mukababaro n’imiryango y’abarundi yose yiciwe cyangwa yahuye n’ingaruka z’iyicwa rya Ndadaye. Turahumuriza abarundi tugirango bamenye ko noneho twe abanyapolitiki turi muri opposition nyarwanda contre le FPR twifuza kuyobora u Rwanda mubihe bitaha, dutandukanye n’abanyapolitiki u Rwanda rwagize mbere / Par RUTAYISIRE Boniface, Bruxelles, le 24/10/2013

    ITANGAZO : GUSABA IMBABAZI ABARUNDI KUKO URWANDA (NK ’IGIHUGU) RUTAGIZE ICYO RUKORA NGO RUBUZE IYICWA RYA NDADAYE MELCHIOR

    Banyarwanda, Banyarwandakazi namwe Barundi Barundikazi,

    Ndagirango nshimire abanyarwanda n’abarundi bakiriye iyi nyandiko neza kandi bakayiganiraho hagati yabo, abandi nabo bagahitamo kuyiganiraho kumugaragaro ndetse bakabishyira no munyandiko.

    Abanyarwanda n’abarundi n’abandi mwese tuganira kuri iki kintu ndagirango mbasabe munyemerere twinjire mubihe bishya by’uko ibintu nk’ibi bidakwiriye kugarukira mubiganiro byonyine ngo bishirire aho kandi bireba amateka azahoraho.
    Buri wese yibukeko aya mateka ari amateka akomeye cyane afite agaciro k’ubuzima kubaturage b’ u Burundi n’u Rwanda n’akarere kose u Rwanda n’uburundi birimo.

    Buri wese aribukako kubera iyicwa rya Ndadaye Melchior, uburundi bwinjiye muntambara ikomeye yahitanye abarundi benshi cyane b’amoko yose baba abahutu n’abatutsi.

    Iyicwa rya Ndadaye kandi ryahaye icyuho ndetse ritiza umurindi iyicwa rya Perezida w’u Rwanda Habyarimana Juvenal wapfanye na Perezida mushya w’uburundi Ntibantunganya Sylvestre.

    Na none iyicwa rya Ndadaye rigaruka kungoma ya FPR kuko amakuru akomeje kuboneka avuga ko Kagame Paul Perezida w’u Rwanda rw’ubu yabigizemo uruhare ndetse muri ibyo bihe Kagame Paul ubwe (igihe FPR yari ikiri mu ishyamba) akaba yaragombye no kwigira mu Burundi kugirango iyicwa rya Ndadaye rikunde rishoboke.

    Iyicwa rya Ndadaye ryagize ingaruka nyinshi ku Rwanda n’akarere kuko ryagize uruhare no mu gutuma genocide hutu na tutsi bishoboka mu Rwanda.
    Iyicwa rya Ndadaye kandi rizaguma riremereye u Rwanda kuko ubutegetsi bw’u Rwanda rwari ruyobowe na Habyarimana Juvenal ntacyo bwakoze ngo burengere demokarasi yari iriho ivuka mu Burundi.
    Ndetse amakuru amwe avuga ko ubutegetsi bw’u Rwanda bwabigizemo uruhare ndetse na leta ya Ndadaye yarabatakambiye ntibyagira icyo bitanga.
    Leta y’u Rwanda ntacyo yakoze haba mu rwego rw’umutekano, itangazamakuru n’ibindi byose byashobokaga.
    Ikindi kirushijeho no kubabaza n’uko hari n’amakuru yemeza ko muminsi yegereza iyicwa rya Ndadaye hari abaturage bamwe b’abarundi bari baratangiye guhungira mu mamakomini y’u Rwanda yegereye umupaka w’u Burundi, bakaba baravugako bahungishwa n’inkuru zavugaga ko hari abarimo kwitegura kwica Ndadaye barangiza bakica n’abandi barundi benshi. Ibyo leta y’u Rwanda y’icyo gihe yarabimenye ntiyagira icyo ikora ndetse ntiyita no kuri izo mpunzi.
    Ikindi kibabaje n’uko abarundi bamwe babaga mu Rwanda, igihe cy’ubutegetsi bwa Habyarimana bamwe bahuye n’ibibazo byo gutotezwa bigatuma bamwe biyahura bagasubira i Burundi kubera kubura ukundi bagira. Ndetse na Ndadaye abarirwa muri abo barundi bahuye n’ibyo bibazo mu Rwanda.

    Banyarwanda, Banyarwandakazi namwe barundi barundikazi,
    Jye nk’umuntu wo muri nouvelle generation nkaba ndi n’umunyarwanda wifuza ko twakubaka u Rwanda rushyashya rwa bose ruzira ubwicanyi kubantu bose kandi rukabana n’abaturanyi neza. Ndumva byaba biteye isoni ko u Burundi n’u Rwanda byakomeza kubana harimo icyo gitotsi n’ubwishishanye kubera kutavuga rumwe kumateka yaranze ibyo bihugu byombi mubihe bishize.

    Icyo buri wese abona n’amaso ye n’uko leta ya Habyarimana Juvenal ntacyo yakoze ngo ibuze iyicwa rya Ndadaye Melchior ko ryabaho. Leta y’u Rwanda yaba yarabigizemo uruhare cyangwa itarabigizemo uruhare, ikigaragarira buri wese n’uko ntacyakozwe n’u Rwanda kugirango Ndadaye aticwa kandi hari byinshi byagombye kuba byarakozwe.
    Nta gisobanuro na kimwe kiriho cyerekana uburyo leta nzima yabura icyo ikora igihe hari ubushake.

    Kubera izo mpamvu ndagirango nibutse abanyarwanda n’abarundi n’inshuti babone ko bikwiriye ko abanyarwanda bashyira mugaciro basaba imbabazi abarundi kubera ko igihugu cy’u Rwanda kitashoboye kugira icyo kimarira abarundi muri ibyo bihe bikomeye.

    Mugihe hagikomeje ibiganiro kuri ayo mateka, ndagirango mpumurize abarundi ko twebwe bo muri nouvelle generation dufatanije n’abasheshe akanguhe bahuje ibitekerezo natwe, dufite gahunda yo gukosora amakosa yagiye akorwa na za leta zinyuranye zayoboye u Rwanda.

    N’ubwo iyi ngingo nzayigarukaho kenshi muburyo bunyuranye, nk’umunyarwanda ushyira mugaciro kandi akumva akababaro k’abandi, nsabye imbabazi abarundi bose hamwe n’abandi batuye isi babajwe n’uko leta y’igihugu mvukamo cy’u Rwanda itashoboye kugira icyo yakora kibuza iyicwa rya Ndadaye wari umaze gutorwa n’abenegihugu b’abarundi.

    Nifatanije mukababaro n’imiryango y’abarundi yose yiciwe cyangwa yahuye n’ingaruka z’iyicwa rya Ndadaye.

    Buri wese wumva ko yifitemo ubumuntu, nabone ko abishe Ndadaye hamwe n’abatarabujije ko ibyo bintu bibaho batarebye kure. Abo bose kandi bahemukiye akarere kose n’uburundi by’umwihariko kuko urwo rupfu rwakurikiwe n’intambara n’ibindi byabayemo ubwicanyi kumpande zose mu Burundi utibagiwe na za genocides mu Rwanda no muri Congo. Ibyo bibazo kandi birimo birototera n’ibindi bihugu kuburyo utareka kuvuga ko ikibazo cy’impunzi z’abanyarwanda n’abarundi muri Tanzaniya hari aho gihurira n’ibyo byose.

    Turahumuriza abarundi tugirango bamenye ko noneho twe abanyapolitiki turi muri opposition nyarwanda contre le FPR twifuza kuyobora u Rwanda mubihe bitaha, dutandukanye n’abanyapolitiki u Rwanda rwagize mbere.
    Ndasaba buri munyarwanda ureba kure na buri murundi wese ushyira mugaciro kuzirikana iki kintu.

    Ndibutsa kandi ko mubihe bishize nakiriwe na gouvernement y’u Burundi yari iyobowe n’umukuru w’igihugu muruzinduko bagiriye i Bruxelles, tuvugana kukibazo cy’impunzi z’abanyarwanda bahungiraga mu Burundi bakazisubiza mu Rwanda. Icyo gihe banyijeje ko ibyo bintu byo gucyura impunzi kungufu bazisubiza mu Rwanda bitazongera kandi twageze kumwanzuro ko utavuga ko utuye igihugu gitunganye igihe abaturanyi babangamiwe n’ibibazo byo kubura umutekano n’ibindi. Ndagirango nsabe leta y’u Burundi kumuguragaro hamwe n’abarundi bose (b’amoko yose n’amashyaka yose baba bari mu Burundi no hirya no hino ku isi) ko twakwinjira mubihe bishya by’imibanire myiza izira igitotsi. Twe twiyemeje gukosora amakosa yose yakorewe abarundi mumateka y’u Rwanda.

    Kurundi ruhande narwo, niba hari abarundi babona ko hari abarundi bagenzi babo bahemukiye abanyarwanda mubintu runaka no mubihe runaka, ndasaba abo barundi bashyira mugaciro ko bashyira ijwi hejuru kugirango duteze imbere abusabane n’ubumwe n’ubwiyunge hagati y’abarundi n’abanyarwanda muri rusange.
    Buriwese azirikane ko abarundi n’abanyarwanda basangiye byinshi mumateka y’ibihugu byombi n’ayisi yose.
    Nimureke tugaragaze ko u Rwanda n’uburundi bituwe n’abaturage bagira imitima y’abantu yuzuye ubumuntu kandi bakaba ari n’inshuti nyashuti ndetse bakaba ari n’abavandimwe basangiye byinshi. Nimureke twubake akarere n’Afurika bishyigikira demokarasi kandi bikazira ubwicanyi n’ibindi bibangamira abenegihugu.
    Ndabashimiye
    Bitangarijwe i Bruxelles tariki ya 24/10/2013
    RUTAYISIRE Boniface
    Perezida w’Ishyaka Banyarwanda akaba na Perezida w’association y’abavictimes TUBEHO TWESE ASBL
    Tel : (32) 488250305

  • Abishendadaye nibazako aribobatumye uburundi bubamwo inzara izurinzara

  • nn mwoba mwarameny abatembagaj ubutegets ngo bashigwe imbere y’ubutungane?

  • nn mwoba mwarameny abatembagaj ubutegets ngo bashigwe imbere y’ubutungane?

  • NTAKINDITWOKORA MURIKHGIHEKIRETSEGUKUNDAIGIHUGUUKIMAMATWIBASESANKUYOZEBIHAYEINTIGIMUKWANKAUBURUNDINOMUGUSENYAINZEGOZATOWENABANYAGIHUGU BIBAGIRANINGOGABATUNZENTACOYIMENA BAGIZE ABADUKORONIJEABAGENZI ARIBOBAMABADUHEKUYEMUGUSENYAINZEGOZATWITORENTAKINDITWOKORA MURIKHGIHEKIRETSEGUKUNDAIGIHUGUUKIMAMATWIBASESANKUYOZEBIHAYEINTIGIMUKWANKAUBURUNDINOMUGUSENYAINZEGOZATOWENABANYAGIHUGU BIBAGIRANINGOGABATUNZENTACOYIMENA BAGIZE ABADUKORONIJEABAGENZI ARIBOBAMABADUHEKUYEMUGUSENYAINZEGOZATWITOREYE

  • Twebwe Iraguhemu Nabarudi Bumuta Twiphuzako Abakoze Iryobara Bofatwa Bagahanwanamategeko

  • SINDI UMURUNDI ARIKO AYAMATEKA ARAMBABAJE IBYOBIKOKO BIZASHIKIRIZWE UBUTABERA. NDI CHARLES MURI CONGO SINDI UMURUNDI ARIKO AYAMATEKA ARAMBABAJE IBYOBIKOKO BIZASHIKIRIZWE UBUTABERA. NDI CHARLES MURI CONGO KINSHASA

  • wao wajenge taifa kwasasa wasiangarie ukabira

  • Uburundi Burakwiye Guhana Uwo Wes Yagirizwa Ico Caha

  • Jewe Ndamushimiye Ukengene Yitwaye Muvyagiye Biramushikira Vyose Nkaba Nshimiye Nabamutoye

  • Nne Abmwish Nibnde?Dushka Kubmenya.

  • JW ICO NIYUMVIRA NUKO AMATOHOZA YOBANDANYA KUGIRA UWAKOZ ICO CAHA AKAZOJA AHABONA AGAHANW HISUNZ AMATEGEKO

  • Uwo mushingantahe yakozeneza imana imwakire

  • None Abishe Merchiol NDADAYE Bakica,na Leta Yariho Icogihe,yose Ko Atamanza Sentare Mpuzamakungu,turumva Yabaciriye?Cankengo,basabe Ikigongwe?

  • Nukuri birabaje ariko ivyabaye vyarabaye none harihage ko twiruhutsa none ? Bamwe barwanira iciyumviro ca nyakubahwa nibo biyerekanye ko ari bo bamenja ndandaye aje yovuga ngo nabatutsi bamwishe ?

  • Abamwishe.bose.ntacobakoze.ndemukarase.yararavye’kand.tuzokwama.tumwibuka.gushaka.gupfakwacu

  • yabay umushingantah wukur kuk ndumv vyar bigoy birakwiy k abarund twes birakwiy k dusangir vyos kugir dushigikir icipfuz ciw. icokogw nuk akaz bogah uwugashoboy bataravy ubwok avamw guty ivyubwok bizokwibagigw m burund. ndababajw can nurupf gwiw nab bagendany ndahojej umuryang wiw n barundi mwes.

  • Andika hano Ndadaye Marikiyoro Abamwishe Ntaco Bamuhoye Yabaye Ikiranganzira Cabamwishe Iyobarikobaraja Abarinubwenge Nibo Bakibonye

Un message, un commentaire ?


ANDIKA ICIYUMVIRO CAWE KURI IYI NKURU

AMATEGEKO AGENGA IYANDIKWA RY’ICIYUMVIRO CAWE:
Ntiwandike ibitajanye n’iyi nkuru, ibitutsi, ivyararaza uwundi canke ibicanishamwo, ntiwandike ibiteye isoni.
Andika email yawe aho vyagenewe. Iciyumviro cawe kija ahabona ari uko camaze gusuzumwa na IGIHE.bi.
Ibi bidakurikijwe, iciyumviro cawe gishobora kutaja ahabona canke kigafutwa, murakoze.