Gushika mu mwaka w’2030 imiriyoni 22 z’abantu zishobora kuba zimaze kurwara kanseri

Igitigiri c’abahitanwa n’indwara zidakira kiguma ciyongera ku mwaka ku mwaka. Zimwe mu ndwara zidakira zisa nk’izitaratorerwa n’umuti uzikiza burundu zibandanya kwiha inkumbi, harimwo indwara ya kanseri. Mu matohoza yakozwe, indwara ya kanseri yatanguye kuduza inguvu mukwiha inkumbi imyaka 25 inyuma y’indwano ya kabiri y’isi yose.

Mu cegeranyo giheruka gusohorwa n’ishirahamwe mpuzamakungu OMS, gushika ubu, ibihugu bikiri mu nzira y’amajambere nivyo bigaragaza ibitigiri biri hejuru vy’abageramiwe n’indwara ya kanseri. Inyuma y’imiriyoni z’abafashwe na kanseri zigera kuri 14 zibonekeje mu mwaka w’i 2012, bivurwa ko mu mwaka w’2030 hazoba hamaze kwibonekeza imiriyoni 22 z’abafashwe na kanseri. N’ubwo habandanya hakorwa ibitari bike mu gutuza indwara ya kanseri, abatari bake babandanya bahasiga ubuzima mu gihe kanseri zimwe zimwe zoshobora kurindwa, iyaba ubumenyi bwose bwoyivura bwoshizwe mu ngiro.

Kw’isi yose abakenyezi akaba aribo babangamiwe kurusha abagabo, aho abakenyezi bapfa ku mwaka ku mwaka bagera ku bice 57 kw’ijana, abagabo nabo ibice 53 kw’ijana. Kanseri yo mu mahaha vyagaragaye ko ariyo iza kw’isonga kw’isi mu kwiha inganda, gushika ku bice 13 kw’ijana, mu nyuma hagakurikira iyo mu mabere igeze ku bice 11,9 kw’ijana, hagakurikira iyo mu bw’injiriro bw’igitereko iri ku bice 9,7 kw’ijana.

Hano mu Burundi, kanseri yo mu mabere hamwe n’iyo mu bw’injiriro bw’igitero nizo zibandanya ziha inkumbi na cane cane ku bakenyezi batarashikana imyaka 30. Muganga Louis Ngendahayo yanonosoye ivy’indwara ya kanseri akavuga ko, abenshi bahitanwa n’izo kanseri, ari abaguma muhira ntibaje kwa muganga. Kutamenya igitera indwara ya kanseri hamwe n’inkurikizi zayo, kutigishwa no kunonosorerwa ukungene abantu boyirinda, bimwe muvyatowe ko vyoba biri mu bituma idatuzwa bikwiye, biri mu bituma iyo ndwara iguma yiha inkumbi.

Kugira ibitigiri vy’abahitanwa n’indwara ya kanseri bigabanuke, bahamagarira abantu kuja kwisuzumisha kare, biteze inshinge zikinga imigera itera indwara nka za Hepatite hamwe n’igitigu, kwirinda kugira imibonano mpuzabitsina n’abantu benshi atagakingirizo, kwirinda imfungurwa zikwega kugira ibinure vyinshi, kurwanya bivuye inyuma kunywa itabi kuko ryonona amahaha n’ibihimba bituma umuntu ahema, bongere bijukire no kugira imyimenyerezo, ituma amaraso akora ukuri kwamye. Mwomenya ko itabi ryaratowe ku bice bigera ku 25 kw’ijana mu guteza kanseri kw’isi yose.